Ustawa hazardowa zawiera regulacje prawne, które ściśle określają, kto może brać udział w loterii, kto może ją organizować i jakie warunki musi spełnić. Każdy, kto planuje urządzenie loterii, powinien wiedzieć, jakie są przepisy w tym zakresie – organizacja loterii niezgodna z prawem wiąże się z ryzykiem poważnych sankcji prawnych i wysokich kar finansowych.
Zgodnie z ustawą o grach hazardowych loteria to gra losowa, czyli jej wynik jest przypadkowy. Może być ona zorganizowana naziemnie lub przez internet, a wygrane z loterii mogą być pieniężne lub rzeczowe, ale zależy to od rodzaju loterii. Nie każdy może też zorganizować dowolny rodzaj loterii. Przede wszystkim urządzanie loterii pieniężnych, czyli takich, gdzie uczestnik nabywa los (lub inny dowód udziału w grze), a wygraną są środki finansowe, zarezerwowane jest dla państwa polskiego. Monopol nałożony jest również na wszelkie loterie internetowe - wyłączona z niego jest jedynie organizacja loterii promocyjnych. Dlatego legalne loterie pieniężne oraz legalne loterie online (pieniężne, fantowe i audioteksowe) oferowane mogą być tylko przez należący do państwa Totalizator Sportowy.
Możliwość organizacji pozostałych rodzajów loterii jest otwarta dla różnych podmiotów na podstawie zezwolenia. Loteria fantowa (uczestnik nabywa los lub inny dowód udziału w grze, a wygrana jest rzeczowa) oraz promocyjna (uczestnik nabywa towar, usługę lub inny dowód udziału w grze, a wygrana jest pieniężna lub rzeczowa) mogą być organizowane przez osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej. Jednak, jeśli chodzi o loterię fantową, bardzo ważny warunek jest taki, że zyski, jakie przyniesie organizacja gry, muszą zostać przeznaczone w 100% na cele społecznie użyteczne, zwłaszcza o dobroczynnym charakterze. To, na jaki cel zbierane są pieniądze, musi być zapisane w zezwoleniu oraz w regulaminie loterii. Istnieje też obowiązek rozliczenia się z realizacji tego celu poprzez przedstawienie sprawozdania (nie później niż 30 dni od zakończenia wydarzenia). Dodatkowo, osoby zarządzające i reprezentujące podmiot, który organizuje loterię fantową, nie mogą być skazane za umyślone przestępstwo w kraju UE. Organizator musi też zadbać o właściwe zabezpieczenie losów czy innych dowodów udziału w grze przed ich sfałszowaniem.
Natomiast loteria audioteksowa (uczestnicy wykonują odpłatne połączenie telefoniczne lub wysyłają wiadomości SMS) może być zorganizowana tylko przez spółką akcyjną lub spółkę z o.o. z siedzibą w Polsce na podstawie stosownego zezwolenia. Jeśli spółka tego typu, która ma siedzibę w kraju UE lub EFTA, posiada przedstawiciela na Polskę lub oddział w naszym kraju, również może otrzymać takie zezwolenie.
Żeby jednak móc zorganizować loterię, trzeba postarać się o uzyskanie odpowiedniego zezwolenia, co wcale nie jest łatwym zadaniem. Wniosek o zezwolenie musi zawierać mnóstwo informacji i dokumentów dotyczących organizatora oraz planowanej loterii. Organizator musi określić m.in. jaki obszar obejmie loteria, w jakim czasie będzie się odbywać, ile losów zostanie najprawdopodobniej sprzedanych itd. Niezbędne są gwarancje wydania nagród oraz szczegółowy projekt regulaminu gry. Jeszcze więcej papierologii czeka podmioty, które chcą zorganizować loterię fantową. Zezwolenia wydawane są przez dyrektora izby administracji skarbowej odpowiadającego za obszar, na którym ma się odbyć loteria. Czas na rozpatrzenie wniosku to nie więcej niż 2 miesiące, a zezwolenie jest ważne przez maksimum 2 lata. Jest w nim sprecyzowane, kiedy dana loteria ma się rozpocząć, a kiedy zakończyć, gdzie może się odbywać itd. Zatwierdzony i załączony do zezwolenia regulamin organizacji loterii jest dokumentem, którego organizator musi przestrzegać. Uzyskanie zezwolenia wiąże się z koniecznością dokonania określonych opłat.
W przypadku loterii fantowej zamiast zezwolenia wystarczy zgłoszenie organizacji loterii, o ile wartość puli wygranych nie przekracza kwoty bazowej (wartości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w 2. kwartale poprzedniego roku). Zgłoszenie wystarczy też wtedy, gdy pula wygranych wynosi maksymalnie 15-krotność kwoty bazowej, ale organizatorem jest organizacja pożytku publicznego. Zgłoszenie organizacji loterii dokonuje się u naczelnika urzędu celno-skarbowego i musi to nastąpić na co najmniej 30 dni przed planowanym wydarzeniem.
Podatek od gry wynosi 10% dla loterii fantowej, 15% dla pieniężnej i 25% dla audioteksowej, a opłaca oraz odprowadza go organizator. Podstawa opodatkowania to dla loterii audioteksowej przychód z loterii, a dla pozostałych loterii suma wpływów ze sprzedaży losów czy innych dowodów udziału w grze. Loterie promocyjne oraz tych loterii fantowych, dla których wartość puli wygranych nie przekracza kwoty bazowej, są zwolnione z podatku od gry. Uczestników loterii, których wygrana przekracza kwotę 2280 zł, obejmuje podatek od wygranej (10%), który również pobiera i przekazuje do urzędu skarbowego organizator loterii.